Ipa ti Imọ-jinlẹ Ijọpọ ni Oye Eto Aye-Eniyan

Bulọọgi yii jẹ apakan ti onka awọn iwo lati ọdọ Awọn ẹlẹgbẹ ISC ati awọn ọmọ ẹgbẹ miiran ti nẹtiwọọki ISC lori Apejọ Iyipada Oju-ọjọ ti United Nations (COP27), eyiti o waye lati 6 si 18 Oṣu kọkanla 2022 ni Sharm El Sheikh, Egypt.

Laipẹ yii, a ti n gbọ siwaju ati siwaju sii nipa awọn iṣan omi, ogbele ati awọn ajalu adayeba miiran ti o npa rudurudu kaakiri agbaye. O jẹ ibanujẹ nitootọ lati rii awọn aworan ti awọn eniyan ti o padanu ile wọn, igbe aye wọn ati paapaa igbesi aye wọn nitori awọn iyipada ayika iparun wọnyi.

Ilana iparun yii ṣee ṣe lati tẹsiwaju ayafi ti a ba ṣe awọn iṣe pataki. Ati lati ṣe bẹ ni imunadoko, a nilo lati loye mejeeji awọn imọ-jinlẹ adayeba ati awujọ ti o wa lẹhin awọn iyalẹnu ti oju-ọjọ ti ipilẹṣẹ.

Japan wa ni ọkan ninu awọn agbegbe ti nṣiṣe lọwọ julọ ni agbaye, ti o joko lori aaye kan nibiti awọn awo mẹrin ti pejọ. A ni ifaragba si awọn ajalu adayeba, ati pe ọpọlọpọ awọn agbegbe ti orilẹ-ede n gbe labẹ irokeke igbagbogbo ti awọn iwariri-ilẹ, tsunami, awọn eruption volcano ati awọn iji lile.

Paapaa Nitorina, diẹ, ti o ba jẹ eyikeyi, ninu wa ni a ti pese sile fun 2011 Nla Ila-oorun Japan iwariri ati tsunami eyiti - ni itumọ ọrọ gangan ati ni apẹẹrẹ - mii wa si mojuto wa. Ìjábá 9 tí ó tóbi náà pa àwọn ìlú run pátápátá, ó sọ ọrọ̀ ajé etíkun rọ́, ó sì gba ẹ̀mí àwọn 20,000 ènìyàn. O tun fa ijamba ni ile-iṣẹ agbara iparun kan ni agbegbe Fukushima.

Fun mi, iwọn ti iparun naa mu ibatan laarin imọ-jinlẹ ati awujọ sinu idojukọ didasilẹ ju ti iṣaaju lọ.

Lẹ́sẹ̀kẹsẹ̀ lẹ́yìn ìmìtìtì ilẹ̀ náà, mo wà nínú ìrẹ̀wẹ̀sì, mo ní ìmọ̀lára àdádó àti aláìní olùrànlọ́wọ́, láìka rírí ìṣírí gbà látọ̀dọ̀ àwọn ẹlẹgbẹ́ mi àti àwọn ọ̀rẹ́. Nikan nigbati mo bẹrẹ lati gbọ awọn ijiroro ijinle sayensi ti ohun ti o ṣẹlẹ, ti o si bẹrẹ si ṣe alabapin ni wiwa awọn idahun ti ara mi, ti mo ni imọran itunu ati asopọ. Mo rii lẹhinna pe imọ-jinlẹ ti o da lori igbẹkẹle ati awọn ifowosowopo transdisciplinary pẹlu awujọ jẹ pataki lati mu alaafia ti ọkan wa, ni pataki si awọn agbegbe ti o ni ipalara si awọn ajalu adayeba.

Ni bayi o ti han gbangba pe awọn iṣẹ eniyan ṣe alabapin ni pataki si awọn ayipada isọdi ninu eto Earth. Lati ni ireti eyikeyi ti fifipamọ ile-aye wa, a gbọdọ ni imọ-jinlẹ ati ni kikun loye awọn ibaraenisepo laarin awọn oriṣiriṣi awọn ọna ṣiṣe ti Earth - pẹlu geosphere, bugbamu, hydrosphere ati biosphere – ati ibatan laarin awọn eto abẹlẹ wọnyi ati anthroposphere.

Fún àpẹrẹ, òye yíyí omi ilẹ̀ ayé jẹ́ kí a rí bí ìṣàn ọrọ̀ àti agbára ṣe ń nípa lórí ìlera pílánẹ́ẹ̀tì. Ṣugbọn lati koju iṣoro yii nilo awọn iwọn igba pipẹ. Ati ninu rẹ wa da atayanyan.

Imọ-jinlẹ ipilẹ ti o ṣalaye ibatan laarin eto Earth ati eto isedale nilo lati ni oye ni aarin-si-igba pipẹ awọn iwọn aye aye. Ni apa keji, awọn iṣe ti awa, gẹgẹbi awujọ, gbọdọ ṣe, le ṣee ṣe nikan laarin awọn akoko eniyan.

Funni pe awọn iṣe igba kukuru wọnyi yoo pinnu awọn ipa igba pipẹ, o ṣe pataki ki a ṣe agbega iṣaro ti o tọ, ati pe awọn ipinnu eto imulo ti o da lori ẹri nipa agbegbe ati ipinsiyeleyele ni a ṣe nipasẹ ifọrọwerọ imọ-jinlẹ pẹlu awọn onipinnu pupọ.

Kii ṣe abumọ lati sọ pe iwulo fun awọn imọ-jinlẹ agbaye ati transdisciplinary iduroṣinṣin ti de ipele ijakadi tuntun tẹlẹ. Ipenija nla ni fun imọ-jinlẹ ipilẹ ati awujọ lati kọja awọn idena alaihan ati lati ṣajọpọ iran tuntun ti eto Earth-Eniyan ni ọna iṣọpọ.